Şirketin sahip olduğu somut varlıklar, hisse senetleri, krediler ve diğer finansal araçlar, sermayenin önemli parçalarıdır. Ancak zaman zaman bu kaynaklar yetersiz kalabilir veya şirket daha düşük maliyetle sermaye yapısını güçlendirmek isteyebilir. İşte bu noktada bedelsiz sermaye artırımı devreye girer.
Yazımızı inceleyerek bedelsiz sermaye artırımı hakkında daha fazla bilgi edinebilir, bu finansman stratejisinin piyasadaki etkilerine dair yeni bir perspektif kazanabilirsiniz.
Bedelsiz Sermaye Artırımı Ne Demek?
Bedelsiz sermaye artırımı, şirketin mevcut sermayesini genel kurul kararıyla ve herhangi bir ek ödeme almadan artırması anlamına gelir.
Bu finansman sağlama modelinde şirketin genel kurulu, mevcut sermaye yapısına ek hisse senetleri eklenmesine karar verir. Hisseler, şirketin birikmiş kârlarından veya yasal yedeklerden karşılanır ve mevcut hissedarlara dağıtılır. Dolayısıyla hissedarlara ekstra bir maliyet getirmez. Bu nedenle şirketin finansal sağlamlığını gösteren bir işaret olarak da yorumlanabilir.
Aynı zamanda hisse senedi sayısının bu yöntemle artması, genellikle şirketin büyüme ve karlılık potansiyeline olan güveni de artırır. Bu yönüyle firmanın finansal esnekliğini ve piyasadaki rekabet gücünü artırmada önemli bir rol oynar.
Bedelsiz Sermaye Artırımı Nasıl Yapılır?
Bedelsiz sermaye artırımı, şirketlerin mevcut sermayelerini ek bir finansal katkı almadan artırmaları sürecidir. Bu işlem, şirketin birikmiş karlarını veya yedek akçelerini kullanarak gerçekleştirilir.
Sürecin temel adımlarını şu şekilde sıralamak mümkündür:
-
Yönetim kurulunun kararıyla artırım sürecinin startı verilmiş olur.
-
Yönetim kurulu kararı şirket hissedarlarının onayına sunulur. Genel kurul toplantısında hissedarlar bu kararı oylar.
-
Genel kurul onayından sonra şirket ilgili düzenleyici otoriteye, yani Sermaye Piyasası Kurulu'na (SPK) bedelsiz sermaye artırımı için başvuruda bulunur.
-
SPK onayının ardından artırım, uygulamaya konulur.
-
Artırım sonucunda oluşan yeni hisse senetleri, mevcut hissedarlara sahip oldukları hisse oranlarına göre dağıtılır.
Bedelsiz Sermaye Artırımı Neden Yapılır?
Bedelsiz sermaye artırımı kararının arkasında çeşitli nedenler yatabilir. Genellikle şirketler, uzun vadeli büyüme planlarını desteklemek amacıyla bu tür bir stratejiyi uygulamaya koyar.
Artırım kararının altında yatabilecek başlıca nedenler arasında şunları saymak mümkündür:
-
Şirketler, faaliyetlerini sürdürmek ve yeni yatırımlar yapmak için ek likiditeye ihtiyaç duyarlar. Bedelsiz sermaye artırımı, mevcut kaynakları kullanarak bu ek likiditeyi sağlama yoludur.
-
Bazı durumlarda şirketlerin sermayesi alt sınırların da altına düşebilir. Böyle zamanlarda sermaye yapısını güçlendirmek için bedelsiz sermaye artırımına başvurabilirler.
-
Ekonomik şartlar ve enflasyon, şirketin ödenmiş sermayesinin değerini azaltabilir. Bedelsiz sermaye artırımı, sermaye değerini enflasyon karşısında korumaya yardımcı olabilir.
-
Hisse senedi fiyatlarının yüksek olması, alım satım işlemlerini yavaşlatabilir. Bedelsiz sermaye artırımı, hisse senedi sayısını artırarak hisse başına fiyatı düşürür. Böylece hisse senetlerinin daha erişilebilir olmasını sağlayabilir.
Bedelsiz Sermaye Artırımı Sonucunda Ne Olur?
Bedelsiz sermaye artırımı, şirketin mevcut hisselerini belli bir oranda "bölerek" yeni hisseler yaratır.
Örneğin, bir şirket %50 oranında bedelsiz sermaye artırımı yaparsa mevcut hissedarların hisse sayısı bu oranda artar. Bu durumda 100 lot hisseye sahip bir yatırımcı, artırım sonrası portföyüne 50 lot daha ekleyerek toplamda 150 lota sahip olur.
Bedelsiz sermaye artırımının gerçekleşmesiyle birlikte hisse başına fiyat orantılı olarak düşer. Dolayısıyla şirketin piyasa değeri sabit kalmış olur.
Örneğin, hisse sayısı iki katına çıkarsa hisse başına değer yarı yarıya düşer. Bu durum, şirketin toplam piyasa değerinde bir değişiklik yaratmaz. Ancak hisse başına fiyatı daha düşük, dolayısıyla daha erişilebilir hale getirir.
Daha düşük hisse fiyatları, yeni yatırımcıların şirkete girişini kolaylaştırır ve hisse likiditesini artırabilir. Dolayısıyla sermaye artırımı; kısa, orta ve uzun vadede hisse performansında genellikle olumlu etkiler gösterir. Şirketin büyüme potansiyeline olan güveni ve buna bağlı olarak zaman içinde hisse senedi fiyatlarını artırması beklenir.
Bedelsiz Sermaye Artırımı Nasıl Hesaplanır?
Bedelsiz sermaye artırımında hesaplama yaparken, mevcut lot sayısı, bölünme oranı, hisse fiyatı, elde edilecek lot miktarı ve bölünme sonrası yeni hisse fiyatı gibi unsurlar göz önünde bulundurulur.
Hesaplamanın yapılışı genel olarak şu şekildedir:
-
Elde Edilecek Lot Miktarı = Mevcut Lot Sayısı x (Bölünme Oranı / 100)
-
Bölünme Sonrası Yeni Fiyat = Bölünme Öncesi Fiyat / [1 + (Bölünme Oranı)]
Örnek olarak bir XYZ şirketi olduğunu varsayalım. %50 oranında bedelsiz sermaye artırımı yapmaya karar vermiş olsun. Bir yatırımcının da bu şirkette mevcut 100 lotu olduğunu düşünelim. Şirketin artırım öncesi hisse senedi fiyatını da 10 TL olarak kabul edelim.
Şimdi bu bilgileri formüle yerleştiriyoruz:
-
Elde Edilecek Lot Miktarı = 100 x (50 / 100) = 50 lot
-
Bölünme Sonrası Yeni Fiyat = 10 TL / [1 + (50 / 100)] = 10 TL / 1.5 = 6.67
Bu hesaplamaya göre bedelsiz sermaye artırımı sonrasında yatırımcının toplam hisse sayısı 150 lota (100 mevcut lot + 50 yeni lot) yükselir. Ancak hisse başına fiyat 6.67 TL'ye düşer. Yine de bu durum, yatırımcının şirketteki toplam payının değerini değiştirmez.
Bedelsiz Sermaye Artırımına Nasıl Katılırım?
Bedelsiz sermaye artırımına katılmak için yatırımcıların dikkat etmeleri gereken noktalar şunlardır:
-
Şirket, bedelsiz sermaye artırımı kararını resmi olarak ilan eder. Artırım duyurusu Borsa İstanbul’a bağlı KAP (Kamuyu Aydınlatma Platformu) üzerinden yapılır.
-
Şirket, aldığı yönetim kurulu kararını onaylatmak için Sermaye Piyasası Kurulu'na (SPK) başvuruda bulunur. SPK, gerekli incelemeleri yaptıktan sonra sermaye artırımına onay verebilir.
-
SPK'nın onayının ardından, şirket hisselerinin bedelsiz olarak bölüneceği tarih KAP’ta duyurulur.
-
Eğer yatırımcının elinde zaten şirketin hisse senetleri varsa bedelsiz sermaye artırımına katılmak için ekstra bir işlem yapmasına gerek yoktur. Sermaye artırımının gerçekleştiği gün, yeni hisse senetleri otomatik olarak hissedarların hesaplarına eklenir.
-
Bedelsiz sermaye artırımına katılmak isteyen ancak elinde şirketin hisse senetleri bulunmayan yatırımcıların bölünme öncesinde yatırım hedeflerine göre alım yapması gerekir.
Bedelli ve Bedelsiz Sermaye Artırımı Farkı Nedir?
Şirketlerin sermaye yapılarını güçlendirmek ve finansal kaynaklarını artırmak için başvurdukları iki temel yöntem bedelli ve bedelsiz sermaye artırımlarıdır. Her iki yöntemin de farklı özelliklere ve piyasa etkilerine sahip olduğunu söylemek mümkündür.
İki model arasındaki farkları, aşağıdaki tabloda daha net görebilirsiniz:
|
Bedelsiz Sermaye Artırımı |
Bedelli Sermaye Artırımı |
|
Ek bir mali katılım gerekmez. Mevcut hissedarlar ekstra maliyet olmaksızın yeni hisseleri elde ederler. |
Hissedarların yeni hisseleri satın almak için ek bir ödeme yapmaları gerekir. |
|
Şirketin iç kaynaklarından finanse edilen ek hisse senetleri çıkarılır. |
Yeni hisse senetleri çıkarılarak şirketin toplam hisse sayısı artar. |
|
Hisse başına fiyat, genellikle orantılı olarak düşer. |
Yeni hisse senetleri belirlenen bir fiyatla satılır. |
|
Yatırımcıların hisse senedi sayısı artar. Ancak hisse başına düşen değer etkilenebilir. |
Yatırımcılar, şirketin büyüme potansiyeline ek yatırım yaparak hisse sayılarını artırabilirler. |
|
Kaynak, yeni hisselerin satışından elde edilen fonlardır. |
Kaynak, şirketin birikmiş karları ve yedek akçeleridir. |
